Τα φυτά γύρω μας - Καλαμιές

Οι καλαμιές είναι από τα πιο γνώριμα φυτά του κυκλαδίτικου τοπίου, παρότι δεν ανήκουν ακριβώς στη «στενή» χλωρίδα των άνυδρων νησιών. Πρόκειται για φυτά που αγαπούν την υγρασία, όπως τα γνωστά Arundo donax, και αναπτύσσονται εκεί όπου υπάρχει έστω και μικρή παρουσία νερού ή βαθύτερη υγρασία στο έδαφος. Η φωτογραφία είναι από τις καλαμιές που συναντάμε κοντά στο προσκοπικό κέντρο Μυκόνου στη είσοδο μας στο μονοπάτι 2.  Παρόλο που οι Κυκλάδες είναι ξηρές και ανεμοδαρμένες, καλαμιές εμφανίζονται σε:

• ρεματιές που συγκρατούν νερό τον χειμώνα,

• σημεία με υπόγειες πηγές,

• χαράδρες που διατηρούν υγρασία,

• μικρές καλλιεργήσιμες εκτάσεις κοντά σε παλιά πηγάδια.

Το καλάμι έχει την ικανότητα να αναπτύσσεται γρήγορα και να απλώνεται με ριζώματα, οπότε επιβιώνει ακόμα και σε περιβάλλον όπου η επιφανειακή υγρασία εμφανίζεται εποχικά.

Παρά την ανάγκη του για υγρασία, το καλάμι αντέχει εξαιρετικά στον δυνατό αέρα, κάτι πολύ σημαντικό για τις Κυκλάδες με τα έντονα μελτέμια. Οι εύκαμπτοι βλαστοί του λυγίζουν χωρίς να σπάζουν, γι’ αυτό και συχνά σχηματίζουν ολόκληρες συστάδες σε νησιωτικά τοπία.

Στη Μύκονο, καλαμιές συναντώνται κυρίως:

• σε μικρές ρεματιές της ενδοχώρας,

• κοντά σε παλιά μονοπάτια που ακολουθούν φυσικές χαράδρες,

• δίπλα σε σημεία όπου υπήρχαν παλιά ντομάρια, στάνες ή γεωργικές καλλιέργειες.

Κατά τη διάρκεια πεζοπορίας, ειδικά σε μονοπάτια που περνούν ανάμεσα από χαμηλές κοιλάδες, ο περιπατητής μπορεί να δει συστάδες από ψηλές, πράσινες καλαμιές να ξεπροβάλλουν ανάμεσα στις πέτρες και στις ξερολιθιές. Παρά την ξηρασία της εποχής, το φυτό αντλεί νερό από βαθύτερα στρώματα του εδάφους.
Οι συγκεκριμένες καλαμιές που αναφέρονται στο κείμενο αφορούν φωτογραφίες τραβηγμένες τον Σεπτέμβριο, μια περίοδο όπου η βλάστηση έχει αρχίσει να ξηραίνεται, αλλά τα καλάμια παραμένουν ζωντανά και αναγνωρίσιμα χάρη στο ύψος και την πυκνότητά τους.

Οι καλαμιές έχουν πολλές παραδοσιακές χρήσεις στις Κυκλάδες:

• χρησιμοποιούνταν για σκίαση σε αυλές και κήπους,

• για κατασκευές σε αγροτικά εργαλεία ή φράχτες,

• ως φυσικό υλικό για καλαμωτές που λειτουργούσαν ως ανεμοθραύστες ή στεγάστρα.

Εκτός από πρακτικές χρήσεις, αποτελούν και σημαντικό καταφύγιο για πουλιά και μικρά ζώα, συμβάλλοντας στην ισορροπία του οικοσυστήματος.